Η Μέθοδος Μοντεσσόρι δεν είναι απλά μια θεωρία. Είναι απόρροια της επιστημονικής έρευνας και εμπειρικής γνώσης που απέκτησε η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι παρατηρώντας και δουλεύοντας με χιλιάδες παιδιά σε όλο το κόσμο.

Ως σύστημα είναι αρκετά διαφορετικό από το κλασσικό σύστημα εκπαίδευσης και δεν στοχεύει απλώς στη στείρα γνώση που τα παιδιά αποκτούν γρήγορα (και συνήθως ξεχνούν γρήγορα!). Αντίθετα ο στόχος της Μεθόδου Μοντεσσόρι είναι η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Για να είναι χαρούμενο και υγιές, θέλουμε το παιδί να αναπτυχθεί πολύπλευρα: κοινωνικά, γνωστικά, συναισθηματικά και σωματικά.

Η Μέθοδος Μοντεσσόρι το καταφέρνει αυτό γιατί παρακολουθεί την ανάπτυξη του κάθε παιδιού ξεχωριστά. Πώς γίνεται αυτό; Στο Σπίτι των Παιδιών το περιβάλλον είναι ειδικά διαμορφωμένο στα μέτρα του παιδιού. Όχι μόνο το μέγεθος αλλά και τα αντικείμενα είναι επιλεγμένα για να καλύπτουν τις εσωτερικές ανάγκες των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Κάθε παιδί έχει τη δυνατότητα να κινείται ελεύθερα μέσα στο χώρο και να επιλέγει την δραστηριότητα που προτιμά κάθε φορά. Ο ρόλος της παιδαγωγού είναι τότε να παρουσιάσει τη δραστηριότητα στο παιδί, να του δείξει πώς να χρησιμοποιεί το κάθε υλικό. Το παιδί μπορεί να ασχοληθεί με τη δραστηριότητα που του τραβά το ενδιαφέρον, με τον δικό του ρυθμό και σύμφωνα με τις δικές του δυνατότητες.

Μέσα στην τάξη κάποια παιδιά μπορεί να κάνουν μία δραστηριότητα Μαθηματικών, κάποιος δίπλα τους να χτίζει πύργους σε ένα χαλί στο πάτωμα, κάποια να είναι γύρω από μία δασκάλα που τους διαβάζει ένα βιβλίο κ.ά. Κάποιοι θα σκεφτούν οτι αυτό ακούγεται χαοτικό κι όμως κάθε άλλο παρά χαοτικό είναι γιατί αυτά συμβαίνουν σε ένα ειδικά προετοιμασμένο, όμορφο, ασφαλές και καθαρό περιβάλλον.

Το υλικό που βρίσκεται στην αίθουσα είναι επιστημονικά μελετημένο και γι΄αυτό είναι και πολύ ελκυστικό. Κάθε δραστηριότητα είναι διαμορφωμένη ώστε  να βοηθάει το παιδί να διορθώνει μόνο του τα λάθη του και όχι να χρειάζεται την παιδαγωγό για να του τα υποδείξει. Το υλικό «μιλάει» από μόνο του στο παιδί, και το παιδί κάνει τις διορθωτικές κινήσεις που χρειάζεται. Τονίζεται δηλαδή η ανάπτυξη της αυτοδιδασκαλίας.

Έτσι λοιπόν, μέσα από μη ανταγωνιστικές δραστηριότητες, τις οποίες διαλέγει το παιδί με δική του πρωτοβουλία, το βοηθάμε να αναπτύξει τις δεξιότητες του, και να αισθανθεί ικανό να τα καταφέρει μόνο του. Εξάλλου, σύμφωνα με έγκυρες σύγχρονες έρευνες, το καλύτερο εφόδιο για την μελλοντική επιτυχία των παιδιών είναι να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση και τη σιγουριά τους.

Ο ρόλος της παιδαγωγού σε ένα τέτοιο παιδοκεντρικό περιβάλλον είναι πολύ σημαντικός και δύσκολος. Αντίθετα με το δασκαλοκεντρικό παραδοσιακό σύστημα, η παιδαγωγός χρειάζεται να παρατηρεί και να γνωρίζει το κάθε παιδί ξεχωριστά, να προετοιμάζει το περιβάλλον και το υλικό, και να υπάρχει στο χώρο ενεργά χωρίς όμως να επεμβαίνει συνεχώς. Ευθύνη της είναι επίσης να τηρούνται οι κανόνες που έχουν τεθεί, και να βοηθά τα παιδιά που δυσκολεύονται να τους τηρήσουν, χωρίς ποτέ να καταφεύγει σε τιμωρίες που ντροπιάζουν και μειώνουν.

Σημαντική διαφορά με το παραδοσιακό σύστημα είναι επίσης η συνύπαρξη των ηλικιών στον ίδιο χώρο. Τα παιδιά δεν χωρίζονται σε τμήματα, αλλά νοιώθουν πως ανήκουν σε μια πολυμελή οικογένεια, όπου υπάρχουν μεγαλύτερα και μικρότερα παιδιά και οι ρόλοι συνεχώς αλλάζουν με φυσικότητα. Οι ομαδικές δραστηριότητες και το ομαδικό παιχνίδι αποτελούν μέρος της καθημερινότητας των παιδιών και τα βοηθούν να αναπτύξουν την κοινωνικότητά τους, και να μάθουν κανόνες και όρια, χωρίς όμως ποτέ να υπάρξει πίεση για συμμετοχή παρά τη θέληση κάποιου παιδιού. Με λίγα λόγια ο σεβασμός στο «Σπίτι των Παιδιών» δεν είναι μια κενή λέξη αλλά ένα καθημερινό βίωμα που βοηθά τα παιδιά να αισθανθούν ασφαλή και οικεία στο περιβάλλον τους.

Το αποτέλεσμα της Μεθόδου Μοντεσσόρι λοιπόν είναι παιδιά που διαθέτουν αυτοπειθαρχία, αυτοσυγκέντρωση, προσαρμόζονται εύκολα, ξέρουν να συνεργάζονται, εκφράζονται με ειλικρίνεια και σεβασμό, παίρνουν πρωτοβουλίες και αποφάσεις, βρίσκουν χαρά στη δημιουργία και στη ζωή.

Εάν είναι επιθυμία σας να μεγαλώσετε παιδιά ικανά, ανεξάρτητα, χαρούμενα, με όρεξη να εξελίσσονται συνεχώς, μην διστάσετε να εξερευνήσετε και εσείς τη Μέθοδο Μοντεσσόρι!